W październiku 1947 roku Eric Blair, znany dziś pod pseudonimem George Orwell , napisał list do współwłaściciela wydawnictwa Secker & Warburg. W liście tym Orwell zauważył, że był na „ostatnim okrążeniu” wstępnego szkicu powieści, opisując go jako „najstraszniejszy bałagan”.
Orwell odosobnił się na szkockiej wyspie Jura, aby dokończyć powieść. Ukończył ją w następnym roku, przekształcając swój „najstraszniejszy bałagan” w „Rok 1984”, jedną z najważniejszych powieści XX wieku.
Wydana w 1949 roku powieść kończy w tym roku 73 lata. Jubileusz jest okazją do refleksji nad znaczeniem powieści i płynącą z niej najcenniejszą, choć czasem pomijaną lekcją.
Główna lekcja płynąca z „1984” nie brzmi: „Stała inwigilacja jest zła” ani „Autorytarne rządy są niebezpieczne”. To są prawdziwe stwierdzenia, ale nie najważniejsza wiadomość. „ Rok 1984 ” jest w swej istocie powieścią o języku; jak może być używany przez rządy do ujarzmienia i zaciemniania, a przez obywateli do przeciwstawiania się uciskowi.
Orwell był mistrzem języka angielskiego, a jego spuścizna żyje dzięki niektórym słowom, które stworzył. Nawet ci, którzy nie czytali „ Roku 1984 ”, znają część jego „ nowomowy ”.
„ 1984 ” zapewnia anglojęzycznym słownictwo do omawiania nadzoru, państw policyjnych i autorytaryzmu, które obejmuje takie terminy, jak „ Wielki Brat ”, „ Policja myśli ”, „Unperson” i „ Dwójmyślenie ”, by wymienić tylko kilka.
Autorytarny rząd Oceanii Orwella nie tylko surowo karze sprzeciw – stara się uniemożliwić nawet myślenie o sprzeciwie. Kiedy członek Inner Party, O’Brien, torturuje bohatera „ Roku 1984 ”, Winstona Smitha, podnosi rękę z czterema wyciągniętymi palcami i pyta Smitha, ile palców widzi.
Kiedy Smith odpowiada: „Cztery! Cztery! Co jeszcze mogę powiedzieć? Cztery!” O’Brien zadaje potworny ból. Po tym, jak Smith w końcu twierdzi, że widzi pięć palców, O’Brien podkreśla, że powiedzenie „pięć” to za mało; „Nie, Winstonie, to na nic. Kłamiesz. Nadal myślisz, że jest ich czterech.
Imię Orwella zainspirowało przymiotnik „ orwellowski ”, który jest powszechnie używany we współczesnej retoryce politycznej, choć często niewłaściwie.
Zwykle to nasi wrogowie zachowują się jak orwellowscy, a dowodem talentu Orwella jest to, że wszyscy myślą, iż „1984” jest o ich politycznych przeciwnikach.
Lewica polityczna dostrzega wiele orwellowskich tendencji w Białym Domu i systemie sądownictwa karnego. Prawica polityczna ubolewa nad „ policją myśli ” kampusów uniwersyteckich i firmami mediów społecznościowych, które zamieniają użytkowników w „nieosoby”.
Ale politycy mogą kłamać, nie będąc orwellowskimi, a prywatna firma zamykająca konto w mediach społecznościowych to nic innego jak zamordowanie kogoś przez państwo i wyeliminowanie go z historii.
Podobnie postrzegany konformizm akademicki może być potencjalnie duszący, ale trudno go porównać z konformizmem narzuconym przez państwo policyjne, które eliminuje całe słowa ze społeczeństwa.
Jednak kiedy urzędnicy rządowi USA używają terminów takich jak „wzmocnione przesłuchanie”, „alternatywne fakty”, „szkody dodatkowe” lub „ekstremiści”, rozumieją, że to, co opisują, jest w rzeczywistości „torturami”, „kłamstwami”, „niewinnymi zgonami cywilów” ” i „dysydenci polityczni”.
Wolą, żeby inni, zwłaszcza prasa, używali i wierzyli w orwellowski język , który dehumanizuje wrogów rządu i sprawia, że ich przerażająca przemoc wydaje się znośna, a nawet usprawiedliwiona.
O wiele bardziej nikczemne i barbarzyńskie zniekształcenia języka obserwujemy za granicą. Według doniesień aktywistów i badaczy państwo chińskie umieściło około miliona ludzi, w tym wielu Ujgurów – w większości muzułmańską grupę etniczną – w obozach „reedukacyjnych”.
Raporty ujawniają, że obozy nie są szkołami. Są miejscami brutalnej indoktrynacji, w których więźniowie są zmuszani do recytowania propagandy Partii Komunistycznej i wyrzeczenia się islamu.
Korea Północna, kraj, który jest najbliżej ucieleśnienia „roku 1984”, utrudnia swoim obywatelom zdolność samodzielnego myślenia z przygnębiającą miarą sukcesu.
W swoich wspomnieniach uciekinierka z Korei Północnej, Yeonmi Park, opisuje odkrycie bogactwa słownictwa Korei Południowej, zauważając: „Kiedy masz więcej słów do opisania świata, zwiększasz swoją zdolność do myślenia skomplikowanymi myślami”.
Trudno się dziwić, że kiedy Park czytała klasyczną alegoryczną powieść Orwella „ Folwark zwierzęcy ”, miała wrażenie, że Orwell wiedział, skąd ona pochodzi.
Orwell nie był prorokiem, ale zidentyfikował niezbędną cechę każdego udanego autorytarnego rządu. Aby skutecznie cię kontrolować, nie może jedynie grozić śmiercią, więzieniem lub torturami. Nie wystarczy zakazać książek i religii.
Dopóki państwo nie zdominuje twojej świadomości, istnieje ciągłe ryzyko obalenia. Nie powinniśmy się jeszcze obawiać, że Stany Zjednoczone zmienią się w dystopijny koszmar Orwella , ale w czasach, gdy szerzy się nieuczciwość polityczna, powinniśmy pamiętać o najważniejszej lekcji z 1984 roku: państwo może zająć twój umysł.