o przeczytaniu hymnu do amazońskiego raju nie rozumiemy, dlaczego jego mieszkańcy mieliby potrzebować wiary chrześcijańskiej. Wręcz przeciwnie, wyłania się fakt, że Kościół powinien zostać nawrócony przez tych tubylców. Tutaj jesteśmy daleko poza herezją. Chrześcijaństwo jest tutaj zredukowane do antropologii i ekologii. I nie jest to zaskoczeniem, ale bezpośrednią kontynuacją Evangelii gaudium i Amoris laetitita. Tak jak produkty wytwarzane w Chinach udają produkty europejskie, tak i ten produkt jest plagiatem. Przedstawia się jako chrześcijański, ale nim nie jest.
Chrześcijaństwo zdegradowane do pseudobiologii
O tym, że zapowiadany synod będzie zawierał niespodzianki i przyniesie więcej powodów do schizmy, wiadomo było od dawna. Początkowo wydawało się, że będą w nim uczestniczyć żonaci duchowni. Trzeba jednak przyznać, że „Instrumentum Laboris” znacznie przekroczyło wszelkie oczekiwania i najśmielsze wyobrażenia. Dokument postawił sobie znacznie bardziej wymagające ambicje i poważniejszy cel. Przedstawia najśmielsze, na co może odważyć się Sekretariat Synodu. Dokument proponuje i przedstawia bowiem nic innego, jak zniszczenie samej idei Kościoła i wiary chrześcijańskiej od samych jej fundamentów.
Rozcieńczanie chrześcijaństwa: wino zamienione w wodę
Mówię; „chrześcijańskie”, a nie „katolickie”, ponieważ metody i treść tego tekstu, pełne powtórzeń i obecnie niezwykle zagmatwane, w rzeczywistości niszczą same fundamenty chrześcijaństwa. Oczywiście operacja jest przeprowadzana przez solidny system, który w innych okolicznościach oznaczałby: nie zaprzeczać, ale ukrywać, nie zaprzeczać, ale ośmieszać. Czyni to w taki sposób, że czytelnik może być pod pozytywnym wrażeniem wszystkich interesujących rozważań natury ekologicznej, etnologicznej, higieniczno-zdrowotnej itp. które są tu zawarte, a wiele z nich jest nawet poprawnych. Jednak pośród tych rygorystycznych i bogatych analiz empirycznych nie mówią one nic nowego, co nie mogłoby zostać wyrażone w lepszy, bardziej dokładny i dobrze udokumentowany sposób przez eksperta. Osoba Chrystusa i Jego Ewangelia gubią się jednak i dosłownie toną w bujności natury.
Aby zilustrować relację między wiarą a kulturą, należy wprowadzić klasyczną chrystologię z pierwszych soborów ekumenicznych, które potwierdzają transcendencję boskiej Osoby Słowa w stosunku do ludzkiej natury, którą zawiera i przekształca, ale nie odwrotnie. Jednak „Instrumentum laboris” de facto wyraża w swojej podstawowej logice całkowicie odwróconą koncepcję, która w ogóle nie odpowiada chrystologicznej ortodoksji. Kiedy czytamy ten hymn na cześć raju w amazońskiej krainie (wyobrażonej jako nowy Eden nieskazitelnej niewinności i harmonii zarówno społecznej, jak i kosmicznej, a nie takiej, jaką przyniosła kultura zachodnia (por. par. 103)), niezrozumiałe jest, dlaczego i w jaki sposób ta szczególna ludzkość miałaby wierzyć we Wcielenie Syna Bożego.
Mit o wielkiej amazońskiej rzece, źródle życia, zajmuje swoje miejsce w wielkim chrystologicznym i wielkanocnym obrazie jako rzeka, która wzbiera w świątyni i, według proroka Ezechiela, „uzdrawia, gdziekolwiek płynie”. Zamiast pytać, jak zanieść orędzie Ewangelii do tych ludów i jak żywa woda Chrystusa może uzdrowić życie tej ludności, przyjmuje się tutaj za pewnik, że mają oni już to życie dzięki tradycji przodków w sytuacji nowego Edenu, a teraz sam Kościół musi przejść nawrócenie. Kościół ten musi bowiem przyjąć „amazońską twarz”, jak wielokrotnie się mówi, ale z dokumentu nie wynika jasno, czy Amazonia może przyjąć twarz i czy jest to pożądane, czy też nie.
„Instrumentum laboris” wyraża opinie, które mogą spodobać się niektórym, ale nie jest to dokument chrześcijański. Niech to będzie powiedziane bez żadnych wątpliwości. Kilka biblijnych terminów w nagłówkach paragrafów, takich jak „Kościół”, „nawrócenie”, „duszpasterstwo”, nie wystarczy, aby zagwarantować ewangeliczny charakter tekstu. Przypominają one ekrany bezpieczeństwa, ale słowo Boga żywego nie stanowi zalążka i inspiracji, na której zbudowany jest ten dokument. Wystarczy spojrzeć na przykładowy tytuł rozdziału I, części I, poświęconej tematowi życia.
Tytuł nawiązuje do Ewangelii Jana 10:10: „Ja przyszedłem po to, aby mieli życie i mieli je w obfitości”. Wydawałoby się, że to dobry początek. Ale to, co następuje, nie mówi, czym jest to życie, z którym Jezus przyszedł i które przyniósł, ani że Jan mówi o „życiu wiecznym„, a to życie samo w sobie jest życiem trynitarnym danym przez Ducha Świętego. Komentując ten werset Jana, tekst jest zadowolony z zilustrowania biologicznej różnorodności Amazonii bogatą hydrografią dorzecza Amazonki i pochwałą „dobrego życia Indian”, co – oszałamiające odkrycie – oznacza centralność relacji między istotami ludzkimi a stworzeniem i zakłada „czynienie dobra” (par. 13).
Oczywiście nie rozumiemy, czy krzyż Chrystusa i Jego zmartwychwstanie są w ogóle konieczne dla tego rodzaju „dobrego życia”, które reprezentuje model. Krzyż jest wspomniany dwukrotnie, ale nigdy w odniesieniu do Chrystusa i odkupienia, ale do historii krzyża i zmartwychwstania, która polega na solidarności Kościoła z walką narodów indiańskich w obronie terytorium (ust. 33-34; 145).
Usunięcie fundamentalnej zasady – Pisma Świętego: to bardziej apostazja niż herezja
Kardynał Brandmüller w swoim komentarzu, który został już szeroko rozpowszechniony, twierdzi bezkompromisowo, że dokument jest heretycki. Trudno temu zaprzeczyć. Zwróćmy jednak uwagę na jedną rzecz, abyśmy mogli lepiej zrozumieć, o jaką herezję chodzi. Historia Kościoła uczy nas, że herezje rozwijają się z kontrowersyjnych interpretacji tekstów Pisma Świętego.
Heretyk z powołania, typowy heretyk, zawsze przedstawia bardziej poprawną interpretację Pisma Świętego, którego autorytetu nie kwestionuje. Dlatego też kiedyś to cytaty z Biblii jednoczyły i karmiły wszystkich. Innymi słowy, od Ariusza do Lutra i dalej, założeniem, które łączyło katolików i niekatolików, niezależnie od ortodoksji czy herezji, był zawsze niezaprzeczalny autorytet Pisma Świętego (fragmenty z Ewangelii wyrwane z kontekstu dopow), uznawanego za natchnione Słowo, którego ważność była podstawą każdej doktryny i każdej teologii.
Nie ma jednak śladu tego biblijnego założenia w „Instrumentum laboris” Synodu w Amazonas. Promotorzy dokumentu nie podejmują najmniejszego wysiłku, aby wykazać, że to, co mówią, jest zgodne z Pismem Świętym i teologią. Mówią, że zgodnie z ich wyglądem, jedynym „miejscem teologicznym” jest „terytorium” i „wołanie ubogich”. Czytamy tutaj: „Terytorium jest miejscem teologicznym, w którym żyje wiara i które jest także szczególnym źródłem Bożego objawienia. Przestrzenie te są miejscami epifanii, w których objawia się źródło życia i mądrości dla planety, życia i mądrości, które mówią o Bogu” (par. 19; por. 144; 126e).
Oczywiście nie ma tu żadnej wzmianki o jakiejkolwiek części Pisma Świętego lub liturgii, o wielkich tradycjach apostolskich i kościelnych, które zgodnie z porządkiem ważności są pierwszymi miejscami teologicznymi, ani o innych możliwych mniejszych miejscach teologicznych, w których ich słowa mają być potwierdzone, ani nie ma żadnej wzmianki o źródłach pierwotnych. Dei Verbum i „Sacrosanctum concilium” są pokryte pędami pnącego się tropikalnego parcha lub utopione w przesuwających się piaszczystych bagnach.
Jest to zjawisko, którego nie możemy uniknąć, ponieważ jest to najważniejszy wskaźnik, który umożliwia rozpoznanie prawdziwej natury przedstawionych odchyleń, tej „zmiany paradygmatu”, którą wprowadza Instrumentum laboris. W epoce nowożytnej pojawili się już ważni prekursorzy usuwania zasady biblijnej na rzecz prymatu innych instancji. Tak zwana teologia liberalna z początku XIX wieku w sferze protestanckiej była zasadniczo próbą „usprawiedliwienia chrześcijaństwa” przed wieloma atakami współczesnej kultury i ograniczenia go „w granicach zwykłego rozumu” lub do specjalnej formy zredukowanej do ogólnego uczucia religijnego. Wiara i Kościół zostały zredukowane do ich uniwersalnej zrozumiałości w procesie racjonalnej homologii. Podstawowe słowa i pojęcia chrześcijaństwa pozostają, ale ich znaczenie jest zsekularyzowane. (…)
W świetle tych wydarzeń, które nie zostały jeszcze zakończone, należy również wziąć pod uwagę zjawisko takie jak Instrumentum laboris w sprawie Amazonii. Jest to rozpuszczenie chrześcijaństwa w antropologii, a nawet ekologii, aby nadać mu pozory akceptowalności i aprobaty ze strony ONZ oraz postmodernistycznej antyzachodniej ideologii klimatycznej. Pod tym względem diagnoza kardynała Brandmüllera jest trafna, ale natychmiast dodałbym, że jest to raczej apostazja niż herezja.
Usunięcie zasady biblijnej (tj. rezygnacja z teologii i misji), przez co fenomen misji misyjnej Kościoła w świetle Słowa Bożego zostaje zastąpiony „miejscem teologicznym” skażonym mitologią i środowiskiem, terytorium ubogich, jest porzuceniem terenu wiary, który dla Pawła i Kościoła rodzi się z kerygmatu, a nie z ekologicznego zwrotu do terytorium (termin, który powtarza się 9 razy w dokumencie). Kościół apostolski i Kościół Katolicki, który po nim nastąpił, przekazywały w swoim głoszeniu przesłanie Jezusa Chrystusa, Syna Bożego, który umarł i zmartwychwstał za nasze grzechy. Dlatego Kościół zawsze był misyjny. Ale w tym dokumencie nie ma wzmianki o tym przesłaniu. To, co mamy przed sobą, nie jest zatem wariantem chrześcijaństwa, być może nieortodoksyjnym i heretyckim, ale zjawiskiem całkowitego porzucenia wiary biblijnej, zastąpienia wiary biblijnej czymś innym, co nie ma uzasadnionego znaku dla chrześcijanina. To jak produkt importowany z Chin i sprzedawany na rynku europejskim.
Powiem więcej. Wielcy przedstawiciele liberalizmu teologicznego, o których wspomniałem, przynajmniej utrzymywali godny status chrześcijaństwa: pozostawało ono dla nich najwyższym wyrazem ludzkiego etosu religii ludzkości. W pewnym sensie nie można im było zaprzeczyć, że są chrześcijanami. Coś znacznie bardziej radykalnego dzieje się w nowej mitycznej redukcji reprezentowanej w dokumencie przedsynodalnym: Ta uprzywilejowana pozycja zostaje zniesiona.
Wydaje się, że kościół(oddzielający się dopow.)ma teraz tylko jedno zadanie: chronić jako dobro to, co rzekomo jest już nieodłącznym elementem amazońskiej populacji. W ten sposób wizja chrześcijaństwa dalej rozwijanego lub realizowanego przez człowieka również zostaje utracona. Pojawia się problem prawdziwej religii, która nie ma już prawa istnieć. Tak więc również kwestia Boga, którego czczą religie: „Zachowanie, które nie jest otwarte na innych, zachowanie korporacyjne, które wiąże zbawienie wyłącznie z własnym wyznaniem, jest destrukcyjnym wyznaniem pro-niewolniczym” (par. 39). Innymi słowy: wierz w co chcesz, a i tak zostaniesz zbawiony. Coś podobnego było już w dokumencie z Abu Dhabi. Nie jest to więc wymówka.
Zjawisko kulturowe: infantylna regresja
Zastanowiwszy się nad tym, musimy stwierdzić inny fakt, nie mniej ważny i o poważnym znaczeniu, który dotyczy rzeczywistego działania (możemy zajmować się kulturą, a nie kulturą chrześcijańską). Interesujące jest to, że ten, kto jest uważany za uprzywilejowanego w Instrumentum laboris, nie jest już dorosłym logosem, który wyjaśnił i przetłumaczył „mythos” niemowlęcej epoki ludzkiej kultury, w tym mythos 'judeo’chrześcijański, jak to miało miejsce we wszystkich liberalnych teologiach i we wszystkich oświeceniowych i pozytywistycznych redukcjach kantowskiego, leseferystycznego, heglowskiego, bultmanowskiego itp. Teraz urok wyemancypowanego wieku dorosłego przeminął, „wiek rozumu”, który stał się przewodnikiem zachodniego świata, stracił swój urok.
Na jego miejsce powrócił pogardzany mitos – świat prymitywów, wiek dzieciństwa ludzkości, dobry dzikus z jego dziedzictwem po animistycznych przodkach(którego homo technologicus zazdrości, ale tak naprawdę nie zna). Po skrytykowaniu i ogłoszeniu mitu, nawet biblijnego, jako pozostałości infantylnej ludzkości, bezczeszcząc nawet rytualne praktyki Kościoła (oskarżonego o zabobonną mentalność), teraz stara się zastąpić swój opróżniony produkt i ucieka się do mitów i szamańskich rytuałów Indian amazońskich, do repertuaru przedchrześcijańskiego, ponieważ stał się on nowym paradygmatem, w którym wino wyjątkowości Chrystusa rozcieńcza się w wodzie.
Nie ulega wątpliwości, że z punktu widzenia psychologii kulturowej jest to klasyczne zjawisko infantylnej postmodernistycznej regresji, typowe dla świata zachodniego, który nie aspiruje już do wieku dorosłości oświecenia i pozytywistycznej pamięci. Bycie dorosłym jest zbyt wymagające i zbyt nudne. Prostszy jest czysty rozum absolutny, skończył się wysiłek tworzenia pojęć. Lepiej być i instynktownym. To już nie jest wiek rozumu, ale wiek marzeń i zabawy.
Grzech kamufluje tę infantylną aspirację: za uroczą niewinnością 'puer’ kryje się głęboki nihilizm. Wystarczy pomyśleć o Nitzscheańskim nadczłowieku, który flirtował z końcem logosu i miał właśnie postać dziecka, niewinnego w swoich zabawach, dalekiego od dobra i zła, z karuzelą wiecznego powrotu: „Dionizos przeciwko Ukrzyżowanemu”! Pogański mit w miejsce chrześcijańskiego Boga. To, co infantylne, urzeka dziś, ponieważ ucieleśnia instynktowną niewinność i nieodpowiedzialność, na którą dorosły nie może sobie pozwolić.
Nie należy uważać tej diagnozy za przesadę. (…) Mityzacja nieskażonego neopogańskiego naturalizmu Indian to regres całego Zachodu i postmodernizmu. Gdzie szukać ratunku dla hipertechnologizacji, która poprzez urbanizację stała się nie do opanowania. Jak uleczyć rany wzajemnych relacji, które stają się coraz bardziej fragmentaryczne. Po pokusach „dzieci kwiatów”, oto propozycja modelu kultu bardziej ekologicznego i mniej neurotycznego: życie przeniesione do jego początków, do łuku i strzał, do szamańskich rytuałów uzdrawiania.
Nowy początek! Czy każdy chce nowego początku… Jak wszystkie regresje, tak i ta nie jest samoświadoma, w przeciwnym razie wstydziłaby się samej siebie. Wręcz przeciwnie, pokazuje się w swoim imponującym geniuszu jako prorokini, tylko nieaktualna, podczas gdy wszystkie nudne strony Instrumentum laboris są koktajlem przecenionych towarów w sam raz dla (opętanych) dzieci lub bezzębnych starców, którzy tylko bełkoczą (…). Opowiadając o cudach amazońskiego terytorium, dokument pogrąża się w naiwności bez końca. Amazonia opisana w dokumencie jest konstrukcją wyimaginowanego Zachodu poszukującego zastępczych mitów skrojonych na miarę po tym, jak zniszczył własne. Autorzy powinni byli przynajmniej przeczytać stronę z „Natury maczugi” Leopardiego, by nie dać się tak banalnie uwieść syrenom Rousseau. (W podsumowaniu autor powraca do swojej wcześniejszej krytyki „Evangelii gaudium”, zauważając, jak autorzy wyciągnęli wnioski dla swojego najnowszego dzieła).